Zawory antyskażeniowe, zwrotne, odcinające
Zawory hydrauliczne to nieodzowne elementy każdego systemu – są niewielkie, ale bardzo ważne. Ich główne zadanie polega na sterowaniu kierunkami przepływu lub całkowitym odcinaniu przepływu cieczy w sieciach wodociągowych, kanalizacyjnych, a także grzewczych lub ze sprężonym powietrzem, gazowych oraz transportujących inne ciecze związane z przemysłem. Zapewniają one dzięki temu bezpieczeństwo całemu systemowi w instalacjach ciśnieniowych. Zawory hydrauliczne dzielą się na różne typy w zależności od rodzaju instalacji i jej przeznaczenia. W każdym przypadku pełnią jednak rolę elementu zabezpieczającego rurociąg przed awariami.
Zawory zwrotne
Są one określane często jako zawory zwrotne do wody. Warto jednak pamiętać o tym, że mimo nazwy, zawory zwrotne są wykorzystywane także w instalacjach ze sprężonym powietrzem. To bardzo ważny element systemu, który sprawia, że woda lub inne medium przepływa w tylko jednym kierunku i nie może płynąć w przeciwnym. Zawory zwrotne to urządzenia działające samoczynnie. Zamykają się lub otwierają w zależności od progowej różnicy ciśnień w rurociągu. Kluczowym elementem zaworu zwrotnego jest tzw. zwieradło, czyli ruchoma część odpowiedzialna za zamykanie i otwieranie zaworu. Ze względu na jego budowę wyróżniamy:
- Zawory zwrotne grzybkowe – najczęściej stosuje się je w instalacjach domowych. Ich nazwa wynika z tego, że część zamykająca ma kształt przypominający grzybek. To zawory o stosunkowo prostej konstrukcji, dlatego rzadko ulegają awariom i łatwo je naprawić. Mogą być wykonane z mosiądzu, żeliwa lub stali.
- Zawory zwrotne motylkowe – wyposażone są w specjalne klapki reagujące na zmianę ciśnienia roboczego w rurach. Mogą one ograniczać lub całkowicie zamykać przepływ, chroniąc przy tym rurociąg przed uderzeniami ciśnienia. Ich inna i często spotykana nazwa to zawory klapowe. Przeznaczone są do montażu międzykołnierzowego. Zawory motylkowe mogą być wykonane m.in. z żeliwa, stali i tworzyw sztucznych.
- Zawory zwrotne kulowe – w tym przypadku do zamykania przepływu wykorzystywana jest metalowa kula (aluminiowa, stalowa lub żeliwna). To rozwiązanie częściej występujące w instalacjach większych i bardziej złożonych niż instalacje domowe.
Zawory antyskażeniowe
To elementy zabezpieczające sieci wodociągowe przed zanieczyszczeniem, które może powstać w wyniku zwrotnego przepływu wody w rurociągu. Zawory antyskażeniowe są zbudowane niemalże tak samo, jak zawory zwrotne. Różnica między tymi dwoma rodzajami zaworów polega na tym, że zawory antyskażeniowe, jako elementy chroniące cenną wodę pitną, muszą być najwyższej jakości oraz spełniać określone wymogi. To obecnie obowiązkowy element każdej nowej instalacji transportującej wodę pitną. Chronią ją przed zabrudzeniem i skażeniem, chroniąc tym samym zdrowie ludzi i zwierząt. Zawory antyskażeniowe należy stosować także w każdej remontowanej lub modernizowanej sieci. W zależności od potrzeb, w sklepach znaleźć można zawory z zakończeniami kołnierzowymi lub gwintowanymi. Wszystkie typy muszą spełniać określone w normach produktowych wymogi, które powinien potwierdzać certyfikat zgodności. Zawory antyskażeniowe można podzielić na trzy podstawowe grupy:
- zawory antyskażeniowe EA – to zawory zwrotne z możliwością nadzoru, które najczęściej stosuje się w budownictwie jednorodzinnym i mieszkaniowym ze względu na bardzo dobrą szczelność; mają specjalnie króćce, które ułatwiają pobieranie próbek wody do badań laboratoryjnych,
- zawory antyskażeniowe BA – izolatory przepływów zwrotnych z możliwością nadzoru,
- zawory antyskażeniowe CA – izolatory przepływów zwrotnych bez możliwości nadzoru, często stosowane w instalacjach grzewczych.
Zawory odcinające
Jak sama nazwa wskazuje, zawory odcinające mają za zadanie odcinać lub otwierać przepływ w rurze. To podstawowe zabezpieczenie sieci na wypadek awarii, prac modernizacyjnych czy konserwatorskich. Stosuje się je zarówno w wodociągach, jak i w sieciach transportujących inne ciecze, gazy, parę wodną czy sprężone powietrze. Bardzo szeroką grupę zaworów odcinających podzielić można ze względu na sposób działania. Wyróżnia się zawory pneumatyczne, elektromagnetyczne oraz mechaniczne. Niektóre zawory odcinające mogą pełnić także rolę zaworów antyskażeniowych.
Zawory napowietrzające i odpowietrzające
To zawory przeznaczone do sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Mogą one pełnić funkcję tylko odpowietrzającą lub jednocześnie napowietrzająco-odpowietrzającą. Ich praca polega na automatycznym dostarczaniu lub wypuszczaniu z sieci powietrza tak, aby uchronić cały system przed awariami. Zbierające się w rurociągach powietrze oraz gazy mogą wypełniać wnętrze rur, zmniejszając przepływ wody lub ścieków. Kumulacja powietrza i gazów może także powodować spadek ciśnienia w rurociągu lub jego gwałtowne zmiany. Zawory odpowietrzające umożliwiają skuteczne usunięcie tego nadmiaru gazów. Z kolei zawory odpowietrzająco-napowietrzające pomagają reagować także na brak powietrza w rurociągach. Może on prowadzić do powstawania w rurach podciśnienia wywoływanego m.in. przez pracę pomp. To niebezpieczne zjawisko, które również może prowadzić do uszkodzenia całej sieci.
Jak wybrać odpowiedni zawór hydrauliczny?
Rozmieszczenie i rodzaj zaworów w sieci to kwestie, które muszą być jasno określone już w projekcie danej instalacji. Ich wielkość musi być odpowiednio dobrana do średnicy rur, rodzaju medium i jego ciśnienia oraz materiałów, z jakich wykonana jest cała instalacja. Prostsze, przydomowe instalacje zwykle mogą być wyposażone w zawory o mniej skomplikowanej budowie, ponieważ mają one do czynienia z mniejszymi różnicami ciśnień czy temperaturą pracy urządzeń. Często są to zawory grzybkowe. Bardziej skomplikowane systemy hydrauliczne, sieci przemysłowe lub ciepłownicze wymagają najczęściej zastosowania zaworów o bardziej złożonej strukturze i większej wrażliwości na zmiany parametrów przepływu wewnątrz rurociągów. W przypadku zaworów, które będą miały kontakt w wodą pitną, konieczne jest sprawdzenie, czy dany zawór ma odpowiedni atest higieniczny. Przy wyborze odpowiedniego zaworu zawsze warto zwrócić się o opinię do fachowca.
Papa – rodzaje, zastosowanie, sposoby montażu
