Kształtki elektrooporowe PE
Polietylen (PE) to uniwersalne tworzywo sztuczne, z którego produkowane są rury PE oraz przeznaczone do nich złączki. Można stosować do budowy sieci wodociągowych, gazowych i kanalizacyjnych. Rury PE stosuje się zarówno w przypadku instalacji przydomowych, jak ogólnoużytkowych i przemysłowych oraz w budownictwie drogowym. Warunkiem niezawodności rurociągu PE, oprócz dobrej jakości elementów, jest prawidłowe łączenie rur i kształtek. Jedną z popularnych metod montażu rur PE jest zgrzewanie elektrooporowe, które często uważane jest za najdoskonalszą technikę łączenia rur polietylenowych.
Zalety polietylenu
Swoją popularność polietylen zawdzięcza doskonałym właściwościom. To surowiec odporny na korozję, ujemne temperatury i substancje występujące w glebie. Do jego niewątpliwego sukcesu przyczyniła się także wysoka wytrzymałość i długoletnia trwałość (szacowana na ok. 100 lat). Polietylen wykorzystywany do produkcji rur i kształtek to materiał o bardzo wysokiej gęstości (PE100), dlatego doskonale znosi naprężenia i naciski. Jest to szczególnie ważne w przypadku rur, które narażone są działanie sił zewnętrznych związanych z obciążaniem powierzchni, jak i naprężenia wewnętrzne, wynikające np. z gwałtownych zmian ciśnienia wewnątrz rurociągów.
Jak łączyć rury PE i kształtki?
Łączenie elementów z polietylenu możliwe jest na kilka sposobów. Do właściwości polietylenu należy topliwość pod wpływem bardzo wysokich temperatur i właśnie ta cecha jest wykorzystywana do tworzenia szczelnych połączeń. Rozgrzane końce rur i kształtek PE mogą stapiać się ze sobą, tworząc jednolitą powierzchnię, która pozbawiona potencjalnie słabszych punktów. Te termoplastyczne właściwości polietylenu są wykorzystywane w dwóch osobnych metodach łączenia rur i kształtek. W obu przypadkach wymagane jest użycie specjalnie przeznaczonych do tego urządzeń oraz dopasowanych do nich kształtek.
- Zgrzewanie doczołowe – do połączeń tego typu używa się zgrzewarek doczołowych. Rozgrzewają one końce rur polietylenowych za pomocą płyt grzewczych. Po dociśnięciu do siebie stopionych końcówek rur, w miejscu łączenia tworzy się wałek uformowany z płynnego polietylenu. Zgrzewanie doczołowe jest metodą zalecaną zwłaszcza w przypadku łączenia rur o średnich lub dużych średnicach (kształtki doczołowe PE nie są produkowane w średnicach wynoszących mniej niż 63 mm).
- Zgrzewanie elektrooporowe – w tym przypadku rury i kształtki PE łączą się ze sobą na podobnej zasadzie z tą różnicą, że do podgrzewania końcówek wykorzystuje się specjalne kształtki z wbudowanymi w polietylen elementami grzewczymi. Zgrzewarka elektrooporowa przekazuje napięcie do kształtek, które trwale stapiają się z rurą. Zapewnia to, tak jak w przypadku zgrzewania doczołowego, całkowitą szczelność połączenia. Zgrzewanie elektrooporowe stosowane w przypadku rur o różnorodnych średnicach – zwykle wynoszą one od 25 do 250 mm (choć na rynku można spotkać także kształtki elektrooporowe o większych rozmiarach).
Trzecią metodą łączenia jest zastosowanie kształtek skręcanych PE. Łączenie tego typu polega na trwałym zaciskaniu kształtek na końcach rur poprzez skręcanie. Montaż nie wymaga użycia specjalistycznych urządzeń, a raz użyte kształtki można wykorzystywać ponownie lub rozmontować w razie awarii. To jednak metoda łączenia, która sprawdza się głównie przy mniejszych średnicach rur, dochodzących maksymalnie do 110 mm.
Zgrzewarka elektrooporowa i kształtki elektrooporowe
Kształtki do łączenia elektrooporowego mają wbudowany wewnątrz miedziany drut oporowy, który umożliwia podgrzanie powierzchni rur i kształtek poprzez napięcie pochodzące ze zgrzewarki elektrooporowej. Podgrzewają one rurę i kształtkę do temperatury ok. 260–270°C aż do momentu uplastycznienia polietylenu. Wszystkie kształtki elektrooporowe to kształtki typu mufowego (kielichowego), co oznacza, że bose końce rur umieszcza się zawsze wewnątrz nich. Łączenie upłynnionego polietylenu odbywa się pomiędzy wewnętrzną powierzchnią kształtki, a zewnętrzną krawędzią rury lub bosego końca innej kształtki. Tworzy się w ten sposób powierzchnia łączenia, która nie opiera się na krawędziach rury, ale na znacznie szerszym obszarze, tworząc bardzo trwałe połączenie.
Kształtki PE elektrooporowe – rodzaje
Kształty elementów polietylenowych przeznaczonych do zgrzewania elektrooporowego zasadniczo nie odbiegają od większości kształtek dostępnych na rynku. Ich cechą charakterystyczną, która pozwala łatwo odróżnić je od innych kształtek, jest widoczny fragment uzbrojenia oporowego. Wyróżnia się:
- kolano PE elektrooporowe – kolana elektrooporowe to podstawowy typ kształtki dostępny w wielu wariantach ze względu na róży kąt wygięcia; pozwalają one na nadanie wodociągom dowolnego kierunku,
- mufa PE elektrooporowa – to najprostszy typ kształtki umożliwiający łączenie dwóch prostych odcinków rur,
- trójnik PE elektrooporowy – to złączka, która umożliwia dodawanie odgałęzień w rurociągach; wyloty trójników mogą mieć tę samą średnicę lub jedną końcówkę o mniejszej średnicy,
- odgałęzienie z zaworem elektrooporowe – to rodzaj kształtki służącej do tworzenia przyłączy wody lub gazu na rurociągach z polietylenu; dzięki zaworowi kształtka ta może być montowana na czynnym rurociągu,
- redukcja PE elektrooporowa – to kształtka umożliwiająca zmianę średnicy rur PE w sieci; redukcje mają dwie różne średnice i są dostępne w wielu kombinacjach wymiarów,
- zaślepka PE elektrooporowa – zaślepki to kształtki, które mogą stanowić zakończenie bosych końców rur PE,
- połączenie elektrooporowe PE-gwint – kształtki tego typu stosuje się do tworzenia połączeń rur PE z elementami z innych tworzyw; kształtka elektrooporowa PE wyposażona jest wówczas we wtopione mosiężne zakończenie z gwintem zewnętrznym lub wewnętrznym.
Na jakie parametry zwrócić uwagę przy wyborze kształtek elektrooporowych PE?
Najważniejszym parametrem jest oczywiście średnica kształtek elektrooporowych. Przy wyborze należy zwrócić uwagę na to, czy producent podaje w nazwie produktu średnicę wewnętrzną czy zewnętrzną. Pierwsza ma symbol DN i oznacza średnicę wnętrza rury bez wliczonej w to grubości ścianek. Średnica zewnętrzna oznaczana jest natomiast w milimetrach i dotyczy całego przekroju poprzecznego rury (wraz ze ściankami). Należy więc w każdym przypadku upewnić się, czy średnice rur i kształtek do siebie pasują. Kolejną istotną wartość stanowi SDR. W ten sposób oznacza się stosunek średnicy zewnętrznej rury do grubości jej ścianki. Pozwala on dobrać do siebie kształtki, które będą w tej samej normie ciśnieniowej. Jakość połączeń elektrooporowych rur PE może zależeć też od głębokości strefy, w którą wsuwane są końce rur. Szeroka strefa zgrzewu to gwarancja bardzo szczelnego i trwałego połączenia elementów z polietylenu.
Papa – rodzaje, zastosowanie, sposoby montażu
