Kształtki żeliwne
Rury żeliwne i dopasowane do nich kształtki żeliwne stosuje się w instalacjach wodnych, gazowych oraz kanalizacyjnych. Choć tradycyjne szare żeliwo w instalacjach wodnych zostało już praktycznie wyparte przez lżejsze rury z tworzyw sztucznych, to nadal jest to rozwiązanie obecne jeszcze w wielu budynkach czy rurociągach starszej daty. Żeliwo szare nadal stosowane jest także w sieciach kanalizacyjnych czy deszczowych. W instalacjach wodociągowych stosuje się natomiast żeliwo sferoidalne. To ulepszone żeliwo produkowane nowoczesną metodą odśrodkową. Różnica polega na innym układzie grafitu, który jest składnikiem każdego żeliwa. W tradycyjnych rurach i kształtkach ma on postać płytek. W żeliwie sferoidalnym przyjmuje natomiast postać kulistych sfer. Wpływa to na ulepszone właściwości żeliwa sferoidalnego – większą trwałość, elastyczność i odporność na uderzenia hydrauliczne.
Żeliwo sferoidalne do transportowania wody
Rury i kształtki żeliwne można stosować do transportu wody przemysłowej i pitnej. Wszystkie elementy mają specjalne warstwy ochronne wewnętrzne i zewnętrzne. To nowoczesne powłoki chroniące przed korozją, osadami, uszkodzeniami mechanicznymi czy agresywnymi związkami występującymi w glebie. Największą zaletą żeliwa sferoidalnego jest jednak trwałość. Instalacje z żeliwa sferoidalnego nie wymagają konserwacji i są bezawaryjne. To najtrwalsze na rynku rozwiązanie, którego wytrzymałość szacuje się na ponad 100 lat. Do pozostałych zalet żeliwa sferoidalnego i wykonanych z nich instalacji należą:
- odporność na ścieranie,
- szczelność,
- całkowita odporność na ogień,
- wysoka odporność na niskie i wysokie temperatury,
- zdolność tłumienia drgań,
- redukcja hałasu.
Właściwości kształtek żeliwnych
Najważniejszym parametrem kształtek żeliwnych jest oczywiście średnica. Producenci kształtek żeliwnych oferują je w bardzo szerokim zakresie – od DN do DN 1200. Do łączenia rur i kształtek żeliwnych ze sobą najczęściej stosuje się dwa typy łączeń: kielichowe i kołnierzowe. W pierwszym przypadku bosy koniec rury wprowadza się w kielich kształtki, który zawiera uszczelkę. W przypadku połączeń kołnierzowych montaż polega na połączeniu kołnierzy dwóch elementów śrubami, a ich połącznie najczęściej zabezpieczone jest dodatkowo uszczelką. Zazwyczaj stosuje połączenia kołnierzowe na 4 lub 8 śrub. Do ich zalet należy możliwość rozłączania elementów w razie np. awarii lub przebudowy sieci. Kształtki z żeliwa sferoidalnego w większości przypadków zabezpieczone są dodatkowo farbą epoksydową w kolorze niebieskim. To informacja o tym, że instalacja przeznaczona jest do wody (choć kolor ten nie jest obowiązkowy i na rynku dostępne są też elementy czarne).
Typy kształtek żeliwnych kołnierzowych
Kształtki z żeliwa sferoidalnego stosuje przy tworzeniu m.in. instalacji wodnych, przyłączy wodociągowych oraz w instalacjach gazowych. Są zwykle dostępne w całej gamie średnic oraz w różnych kombinacjach zakończeń, np. kształtki z zakończeniem kołnierzowym i gwintem lub zakończeniem kielichowym. Daje to praktycznie nieskończenie wiele rozwiązań konstrukcyjnych. W sklepach najczęściej znaleźć można:
- Kolano żeliwne kołnierzowe – kolana to kształtki pozwalające zmienić bieg rur. Jest to typ kształtki dostępny w największej liczbie wariantów – kolana żeliwne mogą mieć rożny kąt zagięcia, np. kolano Q służy do łączenia rur ułożonych pod kątem 90°, a kolano FFK zagina się pod kątem mniejszym niż 90°. Kolana żeliwne o bardzo łagodnym kącie wygięcia (np. 11°) nazywane są też łukami.
- Kolano żeliwne ze stopą – to rodzaj szczególny rodzaj kolana, który służy do wyprowadzania rurociągu na powierzchnię. Kształtki tego typu stosuje się np. przy montażu hydrantów.
- Kołnierz żeliwny – kołnierze żeliwne występują w różnych wariantach. Kołnierze ślepe służą do zaślepiania rur z przyłączem kołnierzowym i często mają oznaczenie X. Kołnierze z otworami pozwalają natomiast trwale łączyć ze sobą poszczególne elementy instalacji, np. rury żeliwne. Kołnierze z gwintem umożliwiają natomiast przejście z typu łączenia kołnierzowego na łączenia gwintowe.
- Króciec żeliwny kołnierzowy – to element, który pozwala na łączenie rur kielichowych z rurami kołnierzowymi (króciec jednokołnierzowy F). Króćce z dwoma kołnierzami (FF) są wykorzystywane do montażu armatury oraz łączenia innych kształtek kołnierzowych.
- Trójnik żeliwny kołnierzowy T – to kształtka służąca do tworzenia rozgałęzień oraz zmiany przebiegu wody w wodociągu. Na rynku dostępne są także trójniki, w których oprócz zakończeń kołnierzowych występuje też zakończenie bose. Niektórzy producenci mają też w ofercie czwórniki kołnierzowe (oznaczenie TT).
- Zwężka żeliwna kołnierzowa – służy ona do zmiany średnicy rur żeliwnych i łączenia ze sobą rur i kształtek o różnej średnicy. Zwężki dostępne są w różnych średnicach i długościach.
- Łącznik lub złączka kołnierzowa – to specjalna złączka pozwalająca na połączenie rur żeliwnych z rurami wykonanymi z PVC lub PE. Wykorzystuje się je np. w miejscu łączenia instalacji żeliwnej z zewnętrzną rurą przyłączeniową PE100.
PŁYTY OSB, czyli uniwersalny materiał budowlany
