Papa – rodzaje, zastosowanie, sposoby montażu
Papa to materiał przeznaczony do wykonywania uszczelnień i wierzchniego krycia dachów. Znajduje ona zastosowanie przede wszystkim jako pokrycie dachów płaskich i dachów o niewielkim kącie nachylenia. Odpowiednio dobrana papa i prawidłowe jej ułożenie zapewniają szczelne i trwałe poszycie na długie lata użytkowania.
Papy mają budowę warstwową. Rdzeń papy stanowi tak zwana osnowa, która ma za zadanie wzmocnienie papy. Osnowa jest pokryta z dwóch stron warstwą masy bitumicznej. W zależności od przeznaczenia, wierzchnia warstwa bitumu może być wykończona dodatkową warstwą posypki. Dolną warstwę bitumiczną od spodu pokrywa specjalna folia, która zapobiega sklejaniu się składowanej w rolkach papy. Surowce użyte do wytworzenia poszczególnych warstw decydują o zastosowaniu i sposobie montażu różnego rodzaju pap. Dlatego papy dzielimy przede wszystkim ze względu na:
Zastosowanie
- Papy podkładowe – są wykorzystywane w pokryciach wielowarstwowych. Służą jako podkład pod różnego rodzaju wierzchnie warstwy, takie jak papy wierzchniego krycia, gonty bitumiczne, dachówki i blachodachówki. Pełnią funkcję warstwy uszczelniającej. Drobne posypki zapobiegają sklejaniu się papy podkładowej, która przechowywana jest w rolkach.
- Papy wierzchniego krycia (nawierzchniowe) – mogą być układane na papie podkładowej lub bezpośrednio na podłożu. Tworzą warstwę wystawioną na działanie warunków atmosferycznych. Muszą więc być odporne na opady deszczu i śniegu, promieniowanie UV oraz wahania temperatur w okresie letnim i zimowym. Papę nawierzchniową pokrywają różnokolorowe posypki, które pełnią nie tylko funkcję estetyczną, ale przede wszystkim chronią papę przed działaniem promieni UV.
- Papy specjalne – przykładem tego rodzaju pap może być papa wentylacyjna perforowana. Jej zadaniem jest odprowadzanie wilgoci, która może pojawić się w pokryciach wielowarstwowych. Innym rodzajem papy specjalnej jest chociażby papa przeciwkorzenna, którą stosuje się przy dachach zielonych. Papa tego typu zapobiega przedostawaniu się korzeni do niżej znajdujących się warstw dachu.
Rodzaj bitumu
Najistotniejszymi parametrami masy bitumicznej są odporność na spływanie oraz giętkość w niskich temperaturach. Parametry te warto wziąć pod uwagę nie tylko ze względu na eksploatację, ale także z uwagi na porę roku, podczas której papa będzie układana. Możemy wyróżnić:
- Bitum oksydonowy – jest to najtańszy i najbardziej podstawowy rodzaj bitumu. Traci on elastyczność już przy temperaturze -5˚C, upłynnia się zaś przy temperaturze około 85˚C.
- Bitum modyfikowany elastomerem SBS – jest najpopularniejszym bitumem stosowanym obecnie w papach. Zachowuje elastyczność w ujemnych temperaturach, nawet przy -25˚C. Górną granicą temperaturową jest około 100˚C.
- Bitum modyfikowany polipropylenem APP – wykazuje dobrą elastyczność w temperaturach powyżej -10˚C. Wyróżnikiem tego bitumu jest odporność na wysokie temperatury, sięgające nawet 150˚C. Jest to też bitum o podwyższonej odporności na promieniowanie UV.
Innym parametrem, który definiuje właściwości bitumu jest odporność na rozciąganie. Warto jednak pamiętać, że jedynie bitum oksydanowy charakteryzuje się niewielkim wydłużeniem przy zrywaniu (około 4%). Dla bitumów modyfikowanych parametr ten przekracza zwykle 100%.
Rodzaj osnowy
Osnowa jest warstwą wzmacniającą papę. Jej właściwości determinują przede wszystkim dwa parametry: wspomniana wcześniej odporność na rozciąganie oraz odporność na zrywanie. Do najpopularniejszych osnów należą:
- Osnowa z welonu szklanego (oznaczenie V lub GV) – niska wytrzymałość na zrywanie (300-400N) i niewielka wydłużalność przy zerwaniu (2-8%) sprawiają, że papa z tym rodzajem osnowy nie powinna być stosowana w obszarach niestabilnych wymiarowo i w obszarach, gdzie trzeba izolować łączenia elementów pionowych i poziomych.
- Osnowa z tkaniny szklanej (oznaczenie G) – charakteryzuje się niewielką wydłużalnością przy zerwaniu (około 10%), ale wysoką wytrzymałością na rozerwanie (nawet 1500-2500N). Papy z tego typu osnową sprawdzą się jako papy podkładowe na łączeniach elementów konstrukcyjnych i jako warstwy podkładowe na podłożach o niestabilnych wymiarach.
- Osnowa z włókniny poliestrowej (oznaczenie PV) – najlepsza do stosowania przy niestabilnych wymiarowo podłożach. Jej wydłużenie przy zerwaniu sięga nawet 50%, co sprawia, że doskonale nada się do krycia połączeń pionowych i poziomych elementów konstrukcji. Osnowa ta charakteryzuje się również dużą wytrzymałością na rozerwanie (800-1000N).
Innymi spotykanymi na rynku osnowami są osnowy z tektury – o najsłabszych parametrach – oraz osnowy z folii aluminiowej, wykorzystywane przy produkcji pap paroizolacyjnych. Dostępne są także osnowy mieszane, których właściwości niejednokrotnie przewyższają wymienione wyżej rodzaje osnów.
Sposób montażu
- Klejenie papy przy użyciu lepików asfaltowych – jest to najstarsza, a zarazem coraz rzadziej stosowana metoda. Wykorzystuje się ją głównie przy naprawie starych pokryć dachowych – do wklejania łat lub podklejania odstających fragmentów papy. Dawniej używano lepików na gorąco. Lepik taki uzyskiwano poprzez podgrzanie go do temperatury około 180˚ Obecnie popularne są lepiki do stosowania na zimno. Można zakupić je w postaci gotowego do użycia produktu. Lepik nanosi się bezpośrednio na pokryte preparatem gruntującym podłoże lub na warstwę z papy podkładowej. Lepiki na zimno należy nakładać w temperaturze nie niższej niż 10˚C. Jest to podyktowane koniecznością odparowania rozpuszczalnika zaraz po nałożeniu lepiku. Najczęściej spotykanymi papami klejonymi przy użyciu lepiku, są papy na osnowie z tektury lub na osnowie z welonu szklanego.
- Układanie papy termozgrzewalnej – jest to najpopularniejsza metoda układania papy. Pozwala ona na zdecydowanie szybsze krycie powierzchni, niż ma to miejsce w przypadku pap na lepikach asfaltowych. O ile lepiki można nanosić na lekko wilgotną powierzchnię, tak papy termozgrzewalne należy układać na suchym podłożu. Przed przystąpieniem do prac warto pokryć podłoże dedykowanym preparatem gruntującym. Układanie papy termozgrzewalnej polega na topieniu spodu papy przy użyciu palnika gazowego. Należy pamiętać, że zbyt mocne rozgrzanie papy może spowodować nadmierne wycieki bitumu. Z kolei zbyt słabo rozgrzana papa nie uzyska właściwej lepkości, co negatywnie wpłynie na właściwości hydroizolacyjne poszycia. Prawidłowo rozgrzany bitum powinien wyciec spod dociskanej warstwy papy maksymalnie na szerokość około 1cm. O prawidłowym ułożeniu rolki świadczy równy wypływ na całej długości pasa. Obecnie produkowane papy termozgrzewalne posiadają wyraźny pas przeznaczony na zakład. Łatwo go poznać, ponieważ nie ma na nim posypki. W ten sposób bez trudu można ustalić, jak należy ułożyć kolejną rolkę. W przypadku, gdy posypka pokrywa papę na całej szerokości, należy taki zakład przygotować samodzielnie, poprzez rozgrzanie i wtopienie posypki na szerokości około 12cm, po jednej stronie pasa. Papę termozgrzewalną najlepiej układać w temperaturze około 20˚C, przy słonecznej oraz bezwietrznej pogodzie. Takie warunki pozwolą na prawidłowe i równomierne rozgrzanie bitumu, co przyspieszy i ułatwi prowadzone prace. Warto pamiętać, że przy niższych temperaturach warto składować niezaczęte rolki w pomieszczeniu, zwłaszcza jeśli temperatura na zewnątrz jest niewiele wyższa od 0˚ Dzięki temu papa zachowa swoją elastyczność i nie będzie łamać się w czasie układania.
- Mechaniczne kotwienie papy – jest to metoda stosowana głównie w dwóch przypadkach: przy papach termozgrzewalnych, gdy pochyleniu dachu przekracza 20˚ (dodatkowe kotwy zwiększają przyczepność papy do podłoża i zapobiegają zsuwaniu się jej pod własnym ciężarem) oraz na podłożach z warstwy izolacyjnej, takiej jak styropian lub wełna mineralna. Łączniki należy rozmieszczać wzdłuż brzegu papy, a następnie przykryć je „na zakład” kolejnym pasem tego materiału. Zakład powinien być zgrzewany, żeby zapewnić szczelność połączenia. Rodzaj łączników zależy od rodzaju konstrukcji. Ich ilość dobiera się w zależności od strefy dachu. Żeby uniknąć rozrywania się papy na łącznikach, należy stosować dedykowane podkładki.
- Układanie papy samoprzylepnej – jest to metoda stosowana głównie do układania warstwy podkładowej. Nie oznacza to jednak, że papa samoprzylepna nie może pełnić funkcji papy wierzchniego krycia. Układanie tego typu materiału polega na ściąganiu folii ze spodniej warstwy papy i sukcesywnym przyklejaniu pozbawionej folii powierzchni. Właściwości samoprzylepne sprawiają, że ryzyko uszkodzenia papy jest minimalne – nie można przegrzać papy lub rozerwać jej na łączniku. Jednak istnieje ryzyko, że z czasem brzegi papy ulegną odklejeniu. Dlatego, po ułożeniu pasów, warto dodatkowo rozgrzać naroża i łączenia przy użyciu palnika gazowego, co dodatkowo aktywuje masę bitumiczną.
Istnieje możliwość układania papy poprzez zgrzewania jej tylko na zakładach. W takiej sytuacji trzeba mieć pewność, że pozostała część papy będzie odpowiednio dociążona. Taka sytuacja może mieć miejsce przy różnego rodzaju dachach zielonych i dachach płaskich.
Obejrzyj film naszej produkcji, w którym zobaczysz montaż papy metodą zgrzewania palnikiem:
Warto wiedzieć
Przed ułożeniem warto wymierzyć i przygotować potrzebne pasy papy. Łączenia warstwy nawierzchniowej nie powinny pokrywać się z łączeniami warstwy podkładowej. Papę należy tak układać, żeby ostatni pas znajdował się w najwyższym punkcie pokrycia dachowego – dzięki temu woda będzie swobodnie spływać z zakładów na kolejne pasy znajdujące się pod spodem. Powłoki z pap są trwałe, a przy tym elastyczne. Łatwość układania sprawia, że jest to wybór korzystny finansowo i solidny. Jednak źle dobrana papa może być przyczyną nieszczelności dachu, dlatego przed zakupem zawsze warto skonsultować swój wybór ze specjalistą, który podpowie, jaki rodzaj papy będzie najlepszym rozwiązaniem w konkretnym przypadku.