WSTECZ

 

 

Płyty gipsowo-kartonowe to popularny sposób na równe powierzchnie ścian i sufitów – zarówno w prostych jak i skomplikowanych architektonicznie wnętrzach. Płyty g-k tworzą warstwę tynku między konstrukcją ściany, a gładzią szpachlową. Nakładana na warstwę tynku gładź jest mniej podatna na pracę elementów konstrukcyjnych, co ogranicza powstawanie rys.

 

Płyty gipsowo-kartonowe są alternatywnym rozwiązaniem dla tynków tradycyjnych. Dlaczego mocowanie gotowych płyt może być lepszym rozwiązaniem niż nakładanie zaprawy tynkarskiej? Decydujące będą przede wszystkim: szybkość wykonania, łatwość montażu, nieograniczony czas obróbki, idealnie gładkie powierzchnie. Jest to również ekologiczny materiał, który do pewnego stopnia reguluje poziom wilgotności pomieszczeń, poprzez wchłanianie nadmiaru wilgoci i oddawanie jej wtedy, gdy powietrze w pomieszczeniu jest suche. Warto bliżej przyjrzeć się płytom gipsowo-kartonowym i przekonać się, dlaczego są one oczywistym wyborem dla wielu wykonawców i inwestorów.

 

Właściwości płyt gipsowo-kartonowych

 

Płyty gipsowo-kartonowe, jak sama nazwa wskazuje, produkowane są w formie płyt (arkuszy), które składają się z gipsowego rdzenia, pokrytego z dwóch stron warstwą tektury. Daje to duże, płaskie powierzchnie, które można wykończyć gładzią, tapetą lub płytkami.

 

Jakie wymiary mają płyt gipsowo-kartonowe? Najpopularniejsza grubość to 12,5 mm, ale są też płyty o grubości 6,5 mm, 9,5 mm, 15 mm, a nawet grubsze. Grubość płyt dobiera się w zależności od wymagań stawianych konkretnej przegrodzie. Szerokość płyt g-k wynosi najczęściej 1200 mm, ale są dostępne też węższe płyty. Największą różnorodność daje wysokość płyty g-k. Najczęściej występują one w wariantach 2000 mm i 2600 mm. Wymiary najlepiej dobrać tak, aby odpad był jak najmniejszy. W ten sposób można zaoszczędzić nie tylko na materiale, ale również na czasie, który trzeba poświęcić na docinanie płyt.

 

Płyty g-k nie są głównym materiałem odpowiedzialnym za izolacyjność akustyczną przegród. Jednak umożliwiają wykonanie lekkich ścian o dobrej izolacyjności akustycznej. Jak to możliwe? Konstrukcja na profilach stalowych, obłożona płytami g-k, pozwala na zastosowanie wypełnienia w postaci wełny mineralnej. Wełna znacznie podnosi parametry akustyczne całej przegrody. Bardzo ważna jest także dokładność wykonania tego typu ściany. Oznacza to, że na izolacyjność akustyczną przegrody będzie miało wypływ na przykład wykonanie poszycia z dwóch warstw płyt g-k, dokładne wykonanie spoin, stosowanie taśm akustycznych, a także zabezpieczenie wełny przed osuwaniem.

 

Płyty gipsowo-kartonowe mają współczynnik przewodzenia ciepła na poziomie 0,25 W/(m*K). Bardzo istotnym parametrem płyt g-k jest reakcja na ogień. W kartach technicznych można spotkać się z oznaczeniem A2-s1, d0. Oznacza to, że płyta g-k jest materiałem niepalnym, o niskiej temperaturze spalania – gips pod wpływem wysokiej temperatury uwalnia najpierw zawartą w nim wilgoć. Dzięki temu, w trakcie pożaru, nawet podstawowa wersja płyty g-k nagrzewa się do temperatury niewiele wyższej niż 100˚C, co zwiększa szansę na ucieczkę z płonącego obiektu. Podczas pożaru płyty nie wytwarzają dużo dymu, a w trakcie spalania nie powstają płonące krople. To wszystko sprawia, że płyty g-k są materiałem bezpiecznym.

 

Płyty gipsowo-kartonowe są lekkie. Łatwo się je docina. Wystarczy do tego nóż, którym należy naciąć warstwę tektury. Następnie płytę można przełamać w miejscu nacięcia i dociąć drugą warstwę tektury, znajdującą się po drugiej stronie płyty. Płyty g-k z powodzeniem można nawiercać otwornicą, co ułatwia przygotowanie otworów pod instalacje.

 

Sfazowane krawędzie podłużne ułatwiają osiąganie równej powierzchni ściany przy wykonywaniu spoin i wtapianiu taśm wzmacniających łączenia między płytami.

   

   

Różne rodzaje płyt gipsowo-kartonowych

GKB – jest to podstawowa płyta gipsowo-kartonowa, przeznaczona do stosowania w pomieszczeniach suchych. Oznacza to, że dopuszczalna wilgotność w pomieszczeniu może wynosić 70%. Płyta ma wszechstronne zastosowanie. Można ją układać na ścianach, sufitach i skosach (obudowa poddaszy).

 

GKBI – jest to impregnowana płyta gipsowo-kartonowa o podwyższonej odporności na wilgoć. Wilgotność w pomieszczeniu nie powinna być wyższa niż 85%, w czasie dłuższym niż 10-12 godzin. Impregnatem chroniącym płyty jest tu parafina lub silikon. Płyty GKBI znajdą zastosowanie w „pomieszczeniach mokrych”, takich jak łazienka, toaleta z prysznicem czy kuchnia. Stosowanie płyt o podwyższonej odporności na działanie wody zapobiega puchnięciu płyt, a także powstawaniu pleśni i grzybów. Montując płyty GKBI na stelażu stalowym należy stosować także dedykowane wkręty, które zapobiegają przedostawaniu się wody.

 

GKF – jest to płyta gipsowo-kartonowa stosowana w miejscach, które wymagają podwyższonej odporności ogniowej. Rdzeń płyt GKF jest dodatkowo zbrojony włóknem szklanym, co skutecznie poprawia parametry tego materiału (brak wytwarzania dymu nawet do dwóch godzin). Płyty te znajdą zastosowanie przy różnego rodzaju kominach, kominkach, a także w pomieszczeniach i przegrodach, które ze względu na przepisy wymagają podwyższonej odporności ogniowej. Często wykorzystuje się płyty GKF jako okładziny sufitów i poddaszy – to właśnie te przegrody w trakcie pożaru najszybciej się nagrzewają. Podobnie jak dla płyt GKB, dopuszczalna wilgotność powietrza w pomieszczeniu wynosi 70%.

 

GKFI – jest to ogniochronna, impregnowana płyta gipsowo-kartonowa. Przeznaczona do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności i wymaganej odporności ogniowej. Łączy w sobie właściwości płyt GKBI i GKF.

 

Na rynku dostępne są także specjalne płyty przeznaczone do gięcia. Przy mniejszych łukach gięcie odbywa się „na sucho”, a przy większych łukach – „na mokro”. Płyty te są stosowane w projektach architektonicznych, wykorzystujących krzywiznę powierzchni.

Ponadto, dostępne są również płyty gipsowe, które nie wymagają klejenia do ściany lub stelaża (w przypadku ścian działowych). Są to pełne płyty Multigips, w grubościach 8 lub 10 centymetrów. Dostępne w wariantach zwykłym lub wodoodpornym. 

    

   

Sposoby wykorzystania płyt gipsowo-kartonowych

 

Suche tynki – są dwa sposoby montażu płyt gipsowo-kartonowych do ścian:

 

• Przyklejanie płyt g-k na klej gipsowy. Pierwszym krokiem jest oczyszczenie powierzchni z pyłu i ruchomych elementów oraz zagruntowanie ściany. Takie przygotowanie podłoża jest niezbędne, żeby klej gipsowy miał dobrą przyczepność i nie odstawał po wyschnięciu.

 

Przed rozrobieniem kleju należy dociąć płyty g-k i wyciąć w nich otwory pod instalacje. Przygotowane płyty powinny być niższe o 15mm niż wysokość kondygnacji. Płyt nie należy przyklejać równo z poziomem posadzki. Pomocne będą centymetrowe podkładki dystansowe, które można usunąć po wyschnięciu kleju. Kiedy płyty są już odpowiednio docięte, należy przygotować klej gipsowy. Klej nanosi się na płytę punktowo, w trzech pionowych rzędach – na brzegach i na środku płyty. Odstępy między „plackami” nie powinny być większe niż 30-40 cm. Średnica pojedynczego „placka” wynosi około 15 cm. Opcjonalnie można nałożyć klej bezpośrednio na ścianę, z zachowaniem wspomnianych wytycznych. Przy wklejaniu niewielkich fragmentów płyty lub płyt montowanych przy otworach, można nanosić klej na całą ich powierzchnię.

 

Rozrobiony klej należy zużyć w ciągu godziny. Po tym czasie zacznie on tracić swoje właściwości. Przyklejone płyty trzeba wypoziomować. Ewentualne poprawki można wprowadzać w ciągu 25 minut od przyklejenia. Po tym czasie klej zaczyna wiązać i próba zmiany kąta położenia płyty może skutkować odrywaniem kleju. Dokładny czas gotowości kleju do użytku należy sprawdzić na opakowaniu, przed przystąpieniem do prac.

   

 

• Montaż płyt g-k na stelażu z profili stalowych. Do wykonania stelażu wykorzystuje się profile stalowe U i C. Pierwszym krokiem jest montaż profili U do podłoża i do sufitu. Profile te pełnią rolę prowadnic dla pionowych profili C. Profile U powinny być usytuowane równolegle względem siebie. Wszelkie odchyłki przełożą się na nierówne ułożenie płyt g-k. Odstępy pomiędzy elementami kotwiącymi profil U powinny wynosić nie więcej niż 60 cm, przy czym odległość pierwszego łącznika od początku profilu nie powinna przekraczać 15 cm. Następnie należy zamocować profile pionowe C do ścian sąsiadujących z budowaną przegrodą. Jeżeli przegroda wymaga podwyższonej odporności ogniowej, do montażu profili stalowych należy używać jedynie stalowych elementów kotwiących. Profile mocowane do poziomych i pionowych przegród powinny mieć po kilka milimetrów luzu z każdej strony. Warto pamiętać o stosowaniu taśmy akustycznej na styku profilu stalowego z powierzchnią przegrody, do której profil jest mocowany.

    

 

   

Następnie w prowadnicach z profili U umieszcza się kolejne profile pionowe C. Nie można skręcać (łączyć ze sobą „na sztywno”) profili poziomych i pionowych. Rozstaw profili pionowych powinien wynosić maksymalnie 60 cm. W ten sposób płyta o szerokości 1200 mm będzie miała trzy rzędy mocowań w pionie (podobnie jak przy nakładaniu kleju gipsowego). Profile C powinny być tak rozmieszczone, żeby łączenie dwóch płyt g-k wypadało na środku profilu. Płyty należy przykręcać dedykowanymi wkrętami, co około 25 cm.

   

 

Ścianki działowe na profilach stalowych – stelaż aluminiowy z poszyciem z płyt gipsowych może stanowić również samodzielną konstrukcję. Stelaż konstruuje się w podobny sposób, jak w wyżej opisanym montażu płyt g-k na stelażu z profili stalowych. Poszycie z płyt g-k należy wykonywać z przesunięciem o połowę płyty względem drugiej powierzchni ściany. Oznacza to, że spoiny po obu stronach ściany nie powinny się pokrywać. Należy je wykonywać w tak zwaną „mijankę”. Tu również trzeba pamiętać, że nie można łączyć ze sobą profili pionowych z poziomymi. Także płyty g-k nie mogą być mocowane do profili poziomych – profile te pełnią rolę jedynie prowadnic. Sztywne połączenie płyt g-k ze stropem, ze względu na pracę stropu, może skutkować powstawaniem rys. Dlatego wkręty należy rozmieszczać w bezpiecznej odległości – ok. 10 cm – od podłogi i sufitu.

 

Zabudowy pionów – zakrywanie pionów kanalizacyjnych i pionowych przewodów instalacyjnych wykonuje się także na stelażu z profili stalowych. Warto pamiętać, że otwory na rury instalacyjne należy przygotować jeszcze przed zamontowaniem płyt do profili stalowych. Trzeba mieć też na uwadze, że przy nakładaniu gipsu szpachlowego należy wtopić narożniki aluminiowe na kantach zabudowy. Narożnik maskuje się kolejną warstwą gipsu szpachlowego. Innym sposobem na wykonanie solidnych naroży z płyt g-k jest nacięcie płyt pod kątem 45 stopni, a następnie ich precyzyjne spasowanie. W takiej sytuacji dodatkowy aluminiowy narożnik nie jest wymagany.

 

Sufity podwieszane – sufit podwieszany może spełniać następujące funkcje:

 

• Ukrycie nierówności stropu.

• Ukrycie np. kanałów wentylacyjnych i innych przewodów instalacyjnych prowadzonych pod sufitem. Obniżenie sufitu za pomocą płyt g-k przywróci pomieszczeniu estetyczny wygląd.

• Dekoracja wnętrza – poprzez tworzenie różnych form, załamań, krzywizn, wielu płaszczyzn, w których dodatkowo można zamontować oprawy oświetleniowe lub paski LED. Sufit podwieszany nada wnętrzom dodatkowy klimat, jednak warto pamiętać, że rozwiązanie to sprawdzi się w pomieszczeniach wyższych niż 2,5 m.

 

Sufity podwieszane wykonuje się również na stelażach z profili stalowych. Jest kilka wariantów wykonania takiego stelażu:

 

• Konstrukcja jednopoziomowa równoległa.

• Konstrukcja jednopoziomowa krzyżowa.

• Konstrukcja dwupoziomowa krzyżowa.

 

Pierwszym krokiem jest wytyczenie sufitu poprzez przymocowanie profili stalowych przyściennych UD – po obwodzie pomieszczenia. Do prawidłowego wypoziomowania profili można wykorzystać poziomicę laserową. Pod profile UD można zastosować taśmę akustyczną. Dyble montażowe rozmieszcza się maksymalnie co 80 cm. Profile UD wyznaczają wysokość sufitu podwieszanego. Należy przy tym pamiętać, że pod płytami UD znajdzie się jeszcze warstwa poszycia z płyt g-k.

 

W zależności od odległości między stropem pomieszczenia a sufitem podwieszanym, stosuje się różnego rodzaju wieszaki. Są to elementy, które łączą profile stalowe ze stropem. Pozwalają one na podwieszenie sufitu już od około 40mm poniżej poziomu stropu. Wieszaki rozmieszcza się maksymalnie co 85 cm, przy czym odległość pierwszego wieszaka od ściany nie powinna być większa niż 15 cm. Dokładne rozstawy dobiera się na podstawie grubości płyty i wykorzystywanego systemu wieszaków i profili stalowych.

 

Kolejnym etapem jest rozmieszczenie profili nośnych CD. W przypadku konstrukcji jednopoziomowych, profile CD umieszcza się w prowadnicach z profili UD, a następnie łączy z wieszakami. W przypadku konstrukcji krzyżowej dwupoziomowej górne profile CD układa się na profilach UD, a następnie mocuje do wieszaków. Dopiero dolna warstwa profili CD wsuwana jest w prowadnice z profili UD. Ułożone krzyżowo dwie warstwy profili CD łączy się ze sobą za pomocą łączników krzyżowych. Wieszaki mają regulację wysokości, dzięki czemu, przy pomocy poziomicy laserowej, w łatwy sposób można uzyskać idealnie wypoziomowany stelaż. Profile CD można przedłużać za pomocą łączników wzdłużnych, jednak należy pamiętać, że w sąsiadujących ze sobą profilach łączniki powinny być zamontowane z przesunięciem przynajmniej 100 cm. Nie można też skręcać ze sobą profili obwodowych UD z profilami nośnymi CD.

 

Płyty gipsowo-kartonowe montuje się w kierunku poprzecznym do profili nośnych. Rozstaw wkrętów wynosi około 15 cm. Należy zostawić kilka milimetrów odstępu między ścianą a poszyciem z płyt g-k, co pozwoli na prawidłowe wykończenie sufitu podwieszanego. Płyty należy przykręcać wyłącznie do profili nośnych CD – profile obwodowe UD pełnią jedynie rolę prowadnic. Długość płyt należy dobierać tak, aby łączenia wypadały na środku profili nośnych.

 

Zabudowy poddaszy – ruszt stalowy wykonuje się na podobnych zasadach, jak ruszt w sufitach podwieszanych. Przy montażu wieszaków i profili przyściennych należy uwzględnić grubość wełny mineralnej, pełniącej rolę termoizolacji poddasza. Największym wyzwaniem będzie tu trasowanie profili stalowych w skosach – warto wykorzystać do tego poziomice laserowe. Układanie płyt g-k zaleca się zacząć od sufitu. Następnie obkłada się ścianki kolankowe, a na końcu montuje się płyty na skosach. Nie można montować płyt bezpośrednio do drewnianej konstrukcji dachu, gdyż pracująca konstrukcja przyczyni się do powstawania rys. Warto rozważyć podwójne płytowanie poddasza, co poprawi izolacyjność akustyczną przegrody o kilka decybeli. Jeśli na poddaszu planowane są okna dachowe, należy pamiętać, że górny glif powinien być wykonany poziomo, a dolny glif – pionowo. Błędem jest wykonywanie całych glifów prostopadle do powierzchni okna.

 

Oprócz konstrukcji opisanych wyżej, płyty gipsowo-kartonowe dają możliwość tworzenia skomplikowanych sufitów podwieszanych, a także różnego rodzaju wnęk w zabudowach i ściankach działowych.

 

Sposoby wykończenia gotowej powierzchni z ułożonych płyt g-k

 

Po wykonaniu poszycia z płyt gipsowo-kartonowych można przystąpić do wykończenia powierzchni ścian i sufitów. Pierwszym krokiem jest oczyszczenie powierzchni z pyłu. Następnie, w celu wyrównania powierzchni, należy zaszpachlować ubytki, miejsca montażu wkrętów, a także łączenia płyt gipsowo kartonowych. Szpachluje się zarówno podłużne jak i poprzeczne łączenia płyt. Krawędź podłużna płyt jest już fabrycznie spłaszczona, co ułatwia wykonanie spoiny. Krawędzie poprzeczne należy przygotować samodzielnie, poprzez ścięcie ich pod kątem 45˚. Do wypełnienia spoin stosuje się gładź szpachlową, którą nakłada się warstwami. W pierwszą warstwę należy wtopić taśmę zbrojącą – zapewni ona połączeniom odpowiednią wytrzymałość. Ostatnią warstwę wykonuje się przy użyciu masy szpachlowej finiszowej, która zapewni idealnie gładką powierzchnię ściany czy sufitu.

 

W przypadku, gdy ściana jest przygotowana pod tapetę, to dodatkowa gładź na całej powierzchni ściany prawdopodobnie nie będzie potrzebna. Jeśli łączenia płyt nie są wykonane idealnie, a ściana lub sufit przygotowywane są pod malowanie, warto rozważyć położenie gładzi na całej powierzchni płyt. Dużo tu zależy od umiejętności fachowca, który wykonuje prace. Jeśli powierzymy to zadanie profesjonaliście, jest on w stanie uzyskać idealnie gładką powierzchnię, szpachlując jedynie połączenia. Teoretycznie taka ściana czy sufit nadaje się pod malowanie. Jednak gładź szpachlowa i wierzchnia warstwa płyty gipsowo-kartonowej mają inną strukturę i przy niektórych rodzajach farb i oświetlenia różnica struktur może być widoczna, mimo idealnie gładkiej powierzchni.

 

Na rynku dostępne są gotowe masy szpachlowe, które nadają się do natychmiastowego nakładania. Trzeba pamiętać, że warstwa gładzi jest bardzo cienka i po nałożeniu szybko zasycha. Jeśli priorytetem jest idealnie gładka powierzchnia, warto powierzyć to zadanie fachowcom, którzy mają wprawę w rozprowadzaniu gładzi i końcowym szlifowaniu powierzchni. Przed malowaniem lub tapetowaniem nie można zapomnieć o zagruntowaniu ściany lub sufitu odpowiednim preparatem. Prawidłowo zagruntowane podłoże wpływa na przyczepność farby, a także na jej zużycie, co z kolei przekłada się na koszty.

 

Dobre praktyki związane z montażem płyt gipsowo-kartonowych

 

• Płyty g-k należy składować na suchym i płaskim podłożu. Jeśli płyty uległy zawilgoceniu, możliwe jest ich zastosowanie, jednak najpierw trzeba je wysuszyć, po czym ocenić ich stan.

• Niezależnie od miejsca stosowania, płyty układa się z przesunięciem. Połączenia płyt nie powinny się krzyżować. Przesunięcie nie powinno być mniejsze niż 40 cm na sąsiadujących ze sobą arkuszach.

• W pomieszczeniach mokrych, oprócz stosowania płyt o podwyższonej odporności na działanie wody, nie można zapomnieć o hydroizolacji. Sama płyta zapobiega jedynie wnikaniu wilgoci z powietrza, jednak nie zabezpiecza przegrody przed działaniem wody rozpryskowej.

• W obszarze kominka należy korzystać z płyt GKF o podwyższonej odporności ogniowej. Jednak trzeba pamiętać, że płyta nie powinna stykać się bezpośrednio z obudową kominka – należy odizolować ją dodatkową warstwą wełny mineralnej, pokrytej specjalną powłoką aluminiową.

• Wykonując oświetlenie w sufitach podwieszanych warto pamiętać, że typowe oprawy można jak najbardziej mocować bezpośrednio do płyty g-k. Jednak gdy ciężar elementu oświetleniowego wynosi kilka kilogramów, do jego mocowania należy wykorzystać strop, żeby nie obciążać zbytnio konstrukcji sufitu podwieszanego.

• W celu zminimalizowania ryzyka pojawiania się rys na połączeniu sufitu podwieszanego i ścian, warto wykonywać tzw. spoiny ślizgowe. Jeśli nawet rysa się pojawi, będzie ona ledwo zauważalna.

• Do powieszenia lekkich obrazów czy ozdób wystarczy zwykły gwóźdź, ale do mocowania cięższych elementów, takich jak półki i szafki, należy używać, w przypadku lekkich ścianek działowych, specjalnych kołków rozprężnych. Ciężkie elementy mogą wymagać dodatkowych wzmocnień pod płytą g-k. Jeśli płyty g-k zostały zamontowane bezpośrednio na ścianach murowanych lub o konstrukcji drewnianej, należy dobrać takie elementy kotwiące, żeby wykorzystać nośność warstwy konstrukcyjnej.

• Łby wkrętów nie powinny przerwać warstwy kartonu. Dlatego nie można ich wkręcać zbyt głęboko w warstwę płyty.

• Przy obudowywaniu otworów należy pamiętać, aby płyty nie stykały się nad pionową krawędzią otworu. Płyty powinny być docięte w kształt litery L i stykać się w środku szerokości otworu.

 

Najczęstsze błędy podczas montażu płyt gipsowo-kartonowych

 

• Nieprawidłowe przygotowanie powierzchni – zapylona, zakurzona powierzchnia, nieoczyszczona z elementów ruchomych, niezabezpieczona gruntem.

• Rozpoczęcie prac przy niewłaściwej temperatura pomieszczeń lub zmienna temperatura w trakcie wykonywania prac. Prace powinny odbywać się w temperaturze nie niższej niż 5˚C i nie wyższej niż 40˚C.

• Rozpoczęcie prac zbyt szybko, gdy np. wylewki posadzkowe nie zdążyły dokładnie odparować.

• Wykonywanie spoin, gdy klej gipsowy jeszcze nie wysechł.

• Brak taśmy zbrojącej w spoinach.

• Montowanie stelaża stalowego „na sztywno”, co zwiększa ryzyko pojawienia się rys.

• Przykręcanie płyt do profili pełniących jedynie rolę prowadnic, co zwiększa ryzyko pojawiania się rys.

• Brak luzu między płytami a stykającymi się przegrodami.

 

Wszystkie elementy do montażu suchej zabudowy powinny pochodzić z jednego systemu – od jednego producenta. Zagwarantuje to dobre spasowanie elementów i zmniejszy ryzyko wystąpienia usterek. Przed przystąpieniem do prac należy zapoznać się z kartami technicznymi produktów i instrukcjami producentów. Można znaleźć tam informacje między innymi o zalecanych łącznikach czy wymaganych rozstawach poszczególnych elementów. Stosowanie się do tych wytycznych pozwoli na osiągnięcie długotrwałego i zadowalającego efektu.